Referendum

Inwoners kunnen meedenken over belangrijke beslissingen van de gemeenteraad. Dit gebeurt meestal aan het begin van een project. Dit noemen we burgerparticipatie. Hierbij kunnen inwoners actief meedenken, meepraten en soms zelfs meebeslissen over plannen en beleid.

Burgerparticipatie is gericht op samenwerken en ideeën delen in een vroeg stadium van een project. Soms vinden inwoners dat hun stem niet genoeg is gehoord of denken inwoners dat een besluit niet goed is. Dan kan een referendum nodig zijn. Een referendum is een soort laatste redmiddel, een vangnet of een handrem. Het is een middel dat door inwoners of de gemeenteraad ingezet kan worden bij grote besluiten met een grote maatschappelijke impact. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de bouw van windmolens of een herindeling. Bij een referendum mogen stemgerechtigde inwoners stemmen of ze voor of tegen een besluit van de gemeenteraad zijn.

De Referendumverordening Kerkrade 2025 beschrijft hoe een referendum wordt georganiseerd. Deze regels zorgen ervoor dat een referendum eerlijk en goed verloopt. Het geeft inwoners een extra mogelijkheid om hun mening te laten horen over belangrijke besluiten in Kerkrade.

Bent u van plan een verzoek voor een referendum in te dienen neem dan contact op met de griffie via griffie@kerkrade.nl
Wij kunnen u hierbij helpen en samen kijken naar de te nemen vervolgstappen.

De uitslag van een referendum is niet bindend. Dat betekent dat de gemeenteraad niet verplicht is om de uitslag van het referendum volledig over te nemen. De reden hiervoor ligt ook in onze Nederlandse grondwet. De gemeenteraad is volgens de wet verantwoordelijk voor het maken van beslissingen die passen bij de belangen van de hele gemeente. Hoewel de uitslag van een referendum laat zien wat inwoners belangrijk vinden, moet de gemeenteraad ook rekening houden met andere wetten, regels en belangen. De grondwet bepaalt dat de gemeenteraad bevoegd is om uiteindelijk de knoop door te hakken.

Vraag & antwoord

Wat is een referendum?

Een referendum is een stemming waarbij inwoners mogen zeggen of ze voor of tegen een nieuw plan (een ontwerpbesluit) van de gemeenteraad zijn.

Wie mag stemmen?

Iedereen die in Kerkrade woont en mag stemmen voor de gemeenteraad, mag ook stemmen bij een referendum.

Wie kan een referendum aanvragen?

Inwoners van Kerkrade kunnen een referendum aanvragen.
De gemeenteraad kan ook besluiten een referendum te houden.

Over welke onderwerpen mag een referendum gaan?

Het referendum gaat over een nieuw plan van de gemeenteraad. Maar sommige onderwerpen mogen niet:

Besluiten over personen (bijvoorbeeld benoeming of ontslag).
Geldzaken van wethouders en oud-wethouders.
Regels voor gemeentepersoneel.
Notities en rapporten die alleen ter informatie zijn.
De gemeentebegroting en belastingen.
Besluiten waarover de gemeenteraad geen keuze heeft.
Besluiten die al eerder in een referendum zijn geweest.
Besluiten die heel dringend zijn.

Hoe werkt een referendum op initiatief van inwoners?

Stap 1: Inleidend verzoek

Minstens 1% van de stemgerechtigden moet hun handtekening zetten. In 2022 waren er 38.251 stemgerechtigden. Dit betekent dat er voor het inleidend verzoek 383 handtekeningen van stemgerechtigde inwoners verzameld moeten worden.
Dit moet gebeuren vóór de gemeenteraad het plan bespreekt.
De gemeenteraad beslist of het verzoek wordt goedgekeurd.
Minstens 5% van de stemgerechtigden moet opnieuw hun handtekening zetten. In 2022 waren er 38.251 stemgerechtigden. Dit betekent dat er voor het inleidend verzoek 1913 handtekeningen van stemgerechtigde inwoners verzameld moeten worden.

Stap 2: Definitief verzoek

Dit moet binnen 6 weken na de goedkeuring van het eerste verzoek.
De gemeenteraad beslist of het referendum wordt gehouden.

Hoe werkt een referendum op initiatief van de gemeenteraad?

De gemeenteraad kan zelf besluiten een referendum te houden.

Wanneer is het referendum?

De gemeenteraad kiest de stemdag.
De stemming moet binnen vier maanden zijn (maximaal zes maanden als er een goede reden is).

Hoe ziet de stemvraag eruit?

De vraag is altijd: "Bent u voor of tegen dit plan?"
Als een referendum op initiatief van de gemeenteraad is kan de gemeenteraad ook meerdere keuzes geven.

Is er geld en subsidie voor het referendum?

De gemeenteraad stelt een budget vast voor het referendum.
Er is ook geld voor campagnes vóór en tegen het plan en voor neutraal debat.
Inwoners en organisaties kunnen subsidie aanvragen

Hoe wordt de uitslag bepaald?

Het centraal stembureau telt de stemmen.
De uitslag wordt bekendgemaakt.
De gemeenteraad kijkt of alles eerlijk is gegaan.

Wanneer gaat deze verordening in?

De regels gelden vanaf 12 februari 2025.