Na-ijlende effecten mijnbouw

Achtergrondinformatie

Eeuwenlang is in de omgeving van Kerkrade en Herzogenrath steenkool gewonnen. De eerste berichten hierover dateren reeds uit de veertiende eeuw en de laatste uit 1974 toen de laatste mijn gesloten werd. De ontginningstechnieken en de omvang van de koolwinning verschillen over deze periode uiteraard beduidend, maar van alle tijden is de strijd tegen het mijnwater geweest en de behoefte om dit water weg te pompen. Door dit onttrekken van water aan de ondergrond daalde de waterspiegel in de loop der eeuwen. De relatief beperkte onttrekkingen in de eerste eeuwen van de mijnbouw hebben een beperkte invloed op de waterspiegel gehad. De onttrekkingen uit de 20e eeuw echter een wezenlijke. Na het sluiten van de laatste kolenmijn in Zuid-Limburg in 1974 en het sluiten van de laatste mijn in het aangrenzende Duitse mijngebied in 1994 is het oppompen van mijnwater vanuit schacht Beerenbosch in Kerkrade en schacht Von Goerschen in Würselen stopgezet. Sindsdien stijgt het mijnwater weer. Deze stijging van het mijnwater kan onder omstandigheden leiden tot een ongelijk matige stijging van het maaiveld en leiden tot schade aan gebouwen.

Welke maatregelen nemen we nu?

In opdracht van het ministerie van Economische Zaken is onderzoek gedaan naar de effecten van vroegere steenkoolwinning. Dat onderzoek is mede op aandringen van de regio (provincie Limburg en betrokken gemeenten) uitgevoerd. Op basis van de uitkomsten van het onderzoek is besloten een aantal maatregelen te treffen. Zo worden er extra meetpunten geplaatst om de gevolgen van stijgend mijnwater in kaart te brengen en zullen in Kerkrade oude, kleine mijnschachten worden opgespoord en voor zover nodig worden opgeruimd. Verder worden zes industriële schachten in de mijnstreek beter afgedicht en is er een regionaal kennis- en expertisecentrum ingericht waar alle informatie over de effecten van vroegere mijnbouw wordt samengebracht. Deze voorgestelde maatregelen worden door de rijksoverheid samen met de regio uitgevoerd. Op de website van de Provincie leest u meer over de uitkomsten van de onderzoeken en de maatregelen die nu worden genomen. 

Op de website van de Parlementaire Monitor vindt u de onderzoeksrapporten en bijbehorende stukken.

Stand uitvoering maatregelen Kerkrade

Door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat is besloten dat er geld beschikbaar gesteld wordt voor het uitvoeren van onderstaande maatregelen in Kerkrade. Per maatregel is de stand per mei 2025 aangegeven.

Aanvullend saneren zes industriële mijnschachten (schacht Melanie van de Willem-Sophiamijn, schachten Willem I, Willem II, Buizenschacht, Luchtschacht Neuland en schacht Beerenbosch I van de Domaniale Mijn.)

Stand: schacht Melanie is in 2019 gesaneerd.

Schacht Willem II is in  2024 gesaneerd. 

Schacht Beerenbosch I wordt op dit moment (mei 2025) gesaneerd. 

Schacht Neuland is begin 2025 aanvullend gesaneerd. 

Schachten Willem II en Buizenschacht zijn gepland voor 2026.

Voor meer informatie over de sanering van de schacht Willem II kijk op  de pagina Sanering schacht Willem II.

Opsporen en indien aan de orde saneren van de vermoedelijk 59 aanwezige historische mijnschachten

Stand: bij 55 locaties is het onderzoek afgerond. Van de oorspronkelijk verwachte 59 schachten zijn er 25 gevonden. Van 9 vermoede schachten is op basis van (veld)onderzoek geconcludeerd dat deze niet bestaan hebben. Uit nieuw gevonden archiefmateriaal zijn 5 “nieuwe schachten” naar voren gekomen. Hierdoor is het totaal aantal gezochte schachten gewijzigd van oorspronkelijk 59 naar nu 55 schachten.

Bij 13 schachten is de sanering al afgerond. In 2025 is de sanering van 3 historische schachten in Bleijerheide voorzien.

Uitgebreide informatie kunt u vinden in het Informatieblad historische mijnschachten in zuid-oost Kerkrade.

Opzetten beperkt monitoringsprogramma mijngas.

Stand: in samenwerking met de provincie Limburg en de Universiteit Maastricht wordt gewerkt aan een monitoringsprogramma.  

Ondiep gelegen mijngangen (locatiespecifieke omstandigheid)

Er is onderzoek uitgevoerd naar de mogelijke invloed van ondiep gelegen mijngangen op de stabiliteit van het bovenliggend maaiveld. Op een aantal locaties is het zinvol om bij bouwprojecten rekening te houden met de aanwezigheid van deze ondiep gelegen mijngangen. Deze locaties gelden als 'locatiespecifieke omstandigheid' zoals bedoeld in de 'Wet kwaliteitsborging voor het bouwen'. Informeer bij de gemeente of u (of uw Kwaliteitsborger) hiermee rekening moet houden als u gaat bouwen of bij het aan- of verkopen van percelen. Stuur hiervoor een mail naar gemeentehuis@kerkrade.nl

Mijnschade

Indien u vermoedt dat uw pand mogelijk schade heeft opgelopen als gevolg van bodembeweging wil de gemeente u behulpzaam zijn door u na bezichtiging van de schade een advies te geven over te nemen vervolgstappen om de oorzaak te achterhalen. Indien u advies van de gemeente wenst, kunt u telefonisch of per mail contact opnemen met dhr. Lebens van de afdeling Milieu en Bouwen.

Meer informatie over het onderwerp "na-ijlende mijnschade" vindt u op:

Schaderegeling

Bestaande schaderegeling

Bij ernstige schadegevallen kunnen uit het calamiteitenfonds voor bouwtechnische voorzieningen bijdragen worden verstrekt. Op de website van de Stichting Calamiteitenfonds Mijnwaterschade Limburg vindt u onder meer de voorwaarden die gelden bij deze schaderegeling. We raden u aan deze goed te bekijken voordat u een aanvraag indient.

Let wel: deze regeling is alleen van toepassing op schadegevallen waar de veiligheid van wonen acuut of op korte termijn in het geding is! 

Nieuwe schaderegeling

In de media zijn berichten verschenen over een nieuwe schaderegeling vanuit het Rijk die van toepassing wordt op alle schades aan woongebouwen als deze veroorzaakt is door voormalige steenkoolwinning. Deze regeling wordt van toepassing op alle schades en niet enkel schades waarbij veiligheid van wonen acuut of op korte termijn in het geding is. 

De regeling is op dit moment echter nog niet in werking. Voorzien is dat de regeling op 1 janauri 2026 in werking treedt. Op dit moment is het helaas niet mogelijk om door een instantie vast te laten stellen of een schade ontstaan is als gevolg van voormalige mijnbouw en of deze voor vergoeding in aanmerking komt.   

Projecten